کاربست روش‌های آینده‌پژوهی در مطالعات امنیتی با تأکید بر تکنیک سناریونویسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‎علمی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

2 دکتری آینده‎پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

3 دانشجوی دکتری دوره اول پژوهش محور امنیت ملی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

4 استادیار و عضو هیئت‎علمی دانشگاه امام حسین (ع)

چکیده

آینده‌پژوهی علم و هنر کشف و ساخت آینده است که طی دو دهه گذشته در دنیا پیشرفت چشمگیری را داشته است. آینده‌پژوهی در گروه علوم بین رشته‌ای جای دارد که با در اختیار گذاشتن جعبه‌ابزاری از روش‌ها به پیشرفت سایر رشته‌ها کمک شایانی کند.
تکنیک‌هایی که آینده‌پژوهی در اختیار می‌گذارد می‌تواند افق‌های جدیدی را پیش روی امنیت‌پژوهان بگشاید. یکی از این تکنیک‌ها سناریونویسی است که به باور آینده‌پژوهان «توصیف محیط آینده‌های بدیل برای نظم دادن به تفکر در ارتباط با آینده است». سناریوها با توصیف آینده‌های ممکن و محتمل، آینده را اکنون به نمایش می‌گذارند تا تصمیم‌گیران را با معضلات احتمالی و راهکارهای مدیریتی آن‌ها آشنا کنند. هدف این پژوهش نیز تبیین اهمیت و کاربست روش‌های آینده‌پژوهی با تأکید بر تکنیک سناریونویسی در مطالعات امنیتی است.
در این بین روش GBN که یک روش خبره محور و کیفی نگارش سناریو است به نظر پژوهندگان این مقاله اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه با توجه به نوع داده‌های مرتبط با تهدیدات و موضوعات امنیتی، ارائه توصیه‌های راهبردی و تکنیک‌های مربوطه در خلال برگزاری گروه‌های کانونی و جلسات خبرگی، ویژگی‌هایی هستند که نمی‌توانند نادیده گرفته شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of future research methods in security studies with emphasis on GBN scripting technique

نویسندگان [English]

  • Seyed Javad Amini 1
  • Mohsen Noruzi 2
  • Hossein Salimi 3
  • Mohammad Mobini 4
1 Assistant Professor and Faculty Member of the University and the Higher Institute of National Defense and Strategic Research
2 PhD in Futurology, University and Higher Research Institute of National Defense and Strategic Research
3 PhD student in the first course of research on the national security of the university and the Higher Research Institute of National Defense and Strategic Research
4 Assistant Professor and Faculty Member of Imam Hussein University
چکیده [English]

The Future of Science and Art is the discovery and construction of the future that has witnessed dramatic progress over the past two decades. Future studies in the Department of Biosciences are located where the toolbox can be used to help develop other disciplines.
Techniques that provide futures studies can open new horizons to the security researchers. One of these techniques is the scenario that futurists believe is "describing the environment as alternative futures for ordering thinking in relation to the future.« The scenarios, now describing the possible and possible future, present the future to the decision makers Get acquainted with possible problems and management strategies The purpose of this study is to provide a preliminary explanation of the importance of future study methods with an emphasis on scenario techniques in security studies.
In the meantime, the method of GBN, which is an expert-centered and qualitative method for writing a scenario, is considered by the researchers of this paper because, given the type of data related to security threats and issues, the presentation of strategic recommendations and related techniques during the Conducting focal groups and expert meetings are features that can not be ignored.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Security Studies
  • Methodology
  • Future Studies
  • Scenario
  • فهرست منابع ومآخذ

    الف) منابع فارسی

    • افتخاری، اصغر و نصری، قدیر (1383)، روش و نظریه در امنیت‎پژوهی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • اسلاوتر، ریچارد و همکاران (1386)، نواندیشی برای هزاره‌ نوین، ترجمه عقیل ملکی‎فر و همکاران، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
    • بل، وندل (1392)، مبانی آینده‌پژوهی، ترجمه مصطفی تقوی و محسن محقق، تهران، انتشارات مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
    • بوزان، باری (1378)، مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
    • برادفیلد، رون (1386)، سناریوها برای کسب موفقیت، تسهیل فرآیند بسط سناریو: چند درس برای تسهیل‌گران، ترجمه مسعود منزوی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • بیشاپ پیتر، هاینز اندی و کالینز تری (1388)، وضعیت کنونی سناریونویسی و تکنیک‌های اجمالی آن، ترجمه مسعود منزوی، تهران، انتشارات مرکز آینده‌پژوهی صنایع دفاعی.
    • پدرام، عبدالرحیم و احمدیان، مهدی (1394)، آموزه‌ها و آزموده‌های آینده‌پژوهی، انتشارات موسسه افق آینده‌پژوهی، تهران.
    • تریف، تری (1383)، مطالعات امنیتی نوین، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • چرماک، توماس جی (1393)، ترجمه سعید خزایی و مریم وکیل‎زاده، برنامه‌ریزی بر پایه سناریو، اصفهان، انتشارات شاخص پژوه.
    • خزایی، سعید و محمودزاده، امیر (1392)، آینده‌پژوهی، اصفهان، نشر پارس ضیاء شاخص پژوه،
    • خسروی، علیرضا (1391) مکتب امنیتی امام خمینی (قدس سره الشریف)، مبادی و مبانی فرانظری و نظری امنیت در گفتمان انقلاب اسلامی، تهران، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
    • رالستون بیل، ویلسون ایان (1389)، راهنمای برنامه‌ریزی سناریویی راهبرد سازی در دوران عدم قطعیت، ترجمه مسعود منزوی، تهران، انتشارات مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    •  زالی، نادر (1390)، آینده‌نگاری راهبردی و سیاست‌گذاری منطقه‌ای با رویکرد سناریونویسی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره چهارم، شماره مسلسل 54، زمستان.
    •  زالی، نادر (1392)، آینده‌نگاری راهبردی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • سیهاک، جیمی بی و موزل، استیون ای (1389)، تحلیل سناریو، ترجمه مسعود منزوی، تهران، انتشارات مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
    • شوارتز، پیتر (1390)، هنر دورنگری، ترجمه عزیز علیزاده، تهران، انتشارات مرکز آینده‌پژوهی علوم و فنون دفاعی.
    • عبدالله خانی، علی (1383)، نظریه­های امنیت، مقدمه‌ای بر طرح‌ریزی دکترین امنیت ملی، تهران، ابرار معاصر.
    • علیزاده، عزیز؛ وحیدی مطلق، وحید و امیر ناظمی (1387)، سناریونگاری یا برنامه‌ریزی بر پایه سناریوها، ناشر: مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.
    • فولز، جیب و همکاران (1391)، دریچه‌ای به مطالعات آینده، دست‎نامه آینده‌پژوهی- خلاصه‎شده توسط مسعود منزوی، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
    • قائمی‌نیا، علیرضا (1388)، انواع رئالیسم؛ خام و انتقادی، فصلنامه ذهن، شماره 14، تهران.
    • کورنیش ادوارد (1388)، ترجمه سیاوش ملکی‎فر، آینده‌پژوهی پیشرفته، تهران، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
    • گلن، جروم سی و گوردون، تئودور جی (1393)، ترجمه مرضیه کیقبادی و فرخنده ملکی‎فر، دانشنامه بزرگ روش‌های آینده‌پژوهی، تهران، انتشارات تیسا.
    • گیبسون، بوریل و مورگان، گارت (1391)، نظریه‌های کلان جامعه‌شناختی و تجزیه‌وتحلیل سازمان، ترجمه محمدتقی نوروزی، قم، انتشارات حوزه علمیه قم.
    • لیوننبرگ، فردریک و ایربای، بورلی (1390)، ترجمه وجه‎الله قربانی‎زاده روش‌های تحقیق و نگارش پایان‌نامه، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
    • لیندگرن، ماتس و باندهولد، هانس (2003)، ترجمه عزیز تاتاری، تهران، انتشارات مرکز آینده‌پژوهی وزارت دفاع.
    • مایتزر، دانا و رگرگویدو (1388)، رویکردها و دیدگاه‌های مختلف در سناریو، تاریخ، تفاوت‌ها، مزایا و کمبودها، ترجمه مسعود منزوی، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    • ماندل، رابرت (1387)‌، چهره‌ متغیر امنیت‌ ملی‌، تهران، ترجمه و انتشار پژوهشکده‌ مطالعات‌ راهبردی‌.
    • مبینی، محمد (1397)، توسعه روش‌شناسی مطالعات امنیتی آینده، روش‌شناسی علوم انسانی، سال 24، شماره 96، پاییز.
    • ملکی‌فر عقیل و همکاران (1385)، الفبای آینده‌پژوهی، تهران، انتشارات اندیشکده آصف
    • وندرهیدن، کیس و شارپ، بیل (2007)، سناریو برای کسب موفقیت، ترجمه مسعود منزوی، تهران، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.

     

    ب) منابع لاتین

    • Ashley, Richard and R.B.J.Walker(1999). Introductione: Speaking the Language of Exilie European Journal of International Relations, Vol.5no.2
    • E. Rowe, G. Wright and J. Derbyshire. (2017). Enhancing horizon scanning by utilizing pre-developed scenarios: Analysis, of current practice and specification of a process improvement to aid the, Identification of important ‘weak signals’.elsevier
    • Huff Toby(1984), Max Weber & The Methodology of Social Science. US & uk Transaction Books.
    • P Schwartz (1996) Crown Business,The art of the long view: planning for the future in an uncertain world
دوره 10، شماره 35 - شماره پیاپی 35
همه مقاله های این شماره پژوهشی می باشند
خرداد 1399
صفحه 7-34
  • تاریخ دریافت: 12 اردیبهشت 1398
  • تاریخ بازنگری: 06 خرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 15 مرداد 1398